Η ιστορία του πιάνου με ήχους και εικόνες

Ένας κατάλογος με χαρακτηριστικά όργανα που σκιαγραφεί την ιστορία του πιάνου, από τη γέννησή του ως τις αρχές του 20^ου αιώνα.

Με δυο λόγια για το κάθε όργανο, και το σημαντικότερο από όλα, ηχητικά αποσπάσματα για να το ακούσετε.

Clavicembalo-pianoforte GIOVANNI FERRINI, Φλωρεντία, 1746

Ένα υβριδικό και πειραματικό όργανο που συνδυάζει το τσέμπαλο με το φορτεπιάνο. Το ένα κλαβιέ είναι τσέμπαλο με 2 ρεγίστρα (8’,8’) και το άλλο φορτεπιάνο με μηχανισμό Cristofori. Οι 2 μηχανισμοί μπορούν να χρησιμοποιηθούν μαζί ή ο καθένας μόνος του. Ο Ferrini ήταν βοηθός του θεωρούμενου ως εφευρέτη του φορτεπιάνο, Cristofori, και συνέχισε την κατασκευή φορτεπιάνων τύπου Cristofori. Πολύτιμη μαρτυρία λοιπόν το ηχητικό παράδειγμα αυτό, για το πώς ήταν ο ήχος των πρώτων φορτεπιάνο.

Ακούστε το: Giovanni Rutini, σονάτα σε ρε μινόρε op.3/4, 1o μέρος –Risoluto

Παίζει ο L. F. Tagliavini στου οποίου τη συλλογή ανήκει το όργανο.

‘Ενα ακόμα φορτεπιάνο FERRINI, αντίγραφο αυτή τη φορά, κατασκευής Denzil Wraight, 2002. Δυστυχώς στο δίσκο δεν αναφέρονται περισσότερες πληροφορίες για το πρωτότυπο.

Ακούστε το: Domenico Scarlatti, σονάτα Κ413.

Παίζει ο Pieter-Jan Belder (Brilliant Classics, 93546/27)

Tangentenflügel (tangent-piano)

Το Tangentenflügelήταν ένα πληκτροφόρο όργανο εμπνευσμένο από το Panτaleon, ένα μεγάλων διαστάσεων κανονάκι (Cymbalum), επινόηση του Pantaleon Hebenstreit. Μάλλον πειραματικό, κατάφερε να γίνει αρκετά δημοφιλές στους κύκλους του Μπαχ και πιστεύεται ότι ο Μπαχ το γνώριζε και το έπαιζε σποραδικά. Τα μεταλλικά ελάσματα που κτυπούσαν τις χορδές δεν ήταν καλυμμένα με δέρμα, εξού και ο ήχος που είναι κάτι ανάμεσα σε πιάνο και τσέμπαλο. Το όργανο μπορούσε να παράγει ευρεία γκάμα δυναμικών.

Ακούστε αντίγραφο ενός Tangentenflügel: J. S. Bach, σονάταγια βιόλα ντα γκάμπα και τσέμπαλο BWV 1028 -Adagio

Μ. L. Mikkola, βιόλα ντα γκάμπα, M. Spanyi, Tangentenfluegel. (BIS-CD-1061)

Silbermann

Λέγεται ότι ο Gottfried Silbermann αντέγραψε το μηχανισμό του Cristofori, μια και τα πιάνα που κατασκεύασε έχουν πολλές ομοιότητες με εκείνα του Cristofori. Τα φορτεπιάνα του Silbermann είναι από τα πιο γνωστά πιάνα του 18^ου αιώνα, κυρίως λόγω της συσχέτισής τους με το Φρειδερίκο τον Μεγάλο, τον C. P. E. Bach και τον J. S. Bach.

Ακούστε ένα αντίγραφο Silbermann 1749, κατασκευής Ugo Casilia, Palermo 2005. Muzio Clementi, σονάτα σε σι ύφεση μείζονα,

Costantino Mastroprimiamo, fortepiano (Brilliant Classics 93685)

Louis Dulcken, 1793

Στη φωτογραφία ένα αντίγραφο Dulcken κατασκευής Andrea Restelli. Δείτε εδώ περισσότερα όργανα του εξαίρετου αυτού Ιταλού κατασκευαστή ιστορικών οργάνων.

Γιος του περίφημου κατασκευαστή τσέμπαλων της Αμβέρσας, J. D. Dulcken, o Louis Dulcken εγκατέλειψε τις Κάτω Χώρες το 1781. Εργάστηκε στο Παρίσι και ίσως και αλλού, πριν εγκατασταθεί στο Μόναχο. Τα πιάνα που κατασκεύασε ο Louis έχουν βιεννέζικο μηχανισμό και σημαντικές ομοιότητες με αυτά του Stein, γεγονός που καταδεικνύει πως ίσως είχε εργαστεί κάποια περίοδο μαζί του. Για τον Stein βλέπε εδώ .

Το πιάνο που ακούμε εδώ κατασκευάστηκε το 1793 στο Μόναχο και αποκαταστάθηκε το 2001 στην Ολλανδία.

J. Haydn: Arietta No. 2 mit 12 Variationen (απόσπασμα). Christine Schornsheim, fortepiano L. Dulcken 1793 (CAPRICCIO 49 404)

Anton Walter (1752-1826)

Επίσης γνωστά σήμερα φορτεπιάνα με βιεννέζικο μηχανισμό. Ο Walter ήταν ίσως ο καλύτερος κατασκευαστής πιάνων στη Βιέννη και τα όργανά του μπορούν να θεωρηθούν ως τέλεια. Ενα τέτοιο πιάνο αγόρασε ο Μότσαρτ στη Βιέννη, το 1783.

Εδώ ακούστε ένα αντίγραφο πιάνου Walter του 1795, κατασκευής Paul McNulty, Amsterdam 1992.

J. Haydn, σονάτα σε μι ελάσσονα HOB.XVI/34 -Presto (απόσπασμα)

Ronald Brautigam, fortepiano (BIS-CD-300993)

Η παραπάνω λίστα εμπλουτίζεται και με άλλα χαρακτηριστικά πιάνα του 18ου και του 19ου αιώνα. Για τη συνέχεια βλέπε Η ιστορία του πιάνου με ήχους και εικόνες 2